Het Vlaamse bodembeleid

Beschrijving

Dit boek beschrijft het Vlaamse bodembeleid na de recente wijzigingen van het Bodemdecreet in 2018. Ruim twintig jaar ervaring met bodemregelgeving in Vlaanderen heeft geleerd dat bodemverontreiniging een sterke invloed kan hebben op de waarde en de verkoopbaarheid van vastgoed.De auteur maakt u vooreerst wegwijs in de bepalingen van het Bodemdecreet. De recente wijzigingen, zoals de algemene onderzoeksplicht en de afschaffing van de conformverklaring van de bodemonderzoeken, krijgen bijzondere aandacht.Een tweede deel staat stil bij de verplichtingen die ontstaan bij transacties met gronden zoals verkoop of erfpacht. Zo komt o.m. het bodemattest uitgebreid aan bod.Ten slotte geeft een toelichting van de regeling grondverzet u een idee van de kosten die kunnen opduiken bij het uitgraven van bodem.Het boek is dan ook een aanrader voor wie op de hoogte wil blijven van de laatste stand van zaken van het Vlaamse bodembeleid.Johan Ceenaeme lag in 1995 mee aan de basis van de ontwikkeling van het bodemsaneringsbeleid bij de OVAM. Hij was er lang diensthoofd van de dienst bodemonderzoeken. Als stafmedewerker cordineert en ontwikkelt hij nu mede het Vlaamse bodembeleid.Inhoud Inleiding.......................................................................................................... 3 Deel I. Wetgevend kader bodemsanering Bodemdecreet en het VLAREBO.......................................................................... 13 1. Wettelijk kader ...................................................................................... 13 2. Definities en doelstellingen in het Bodemdecreet .......................... 15 2.1. Enkele relevante definities................................................................ 15 2.2. Doelstellingen van het bodembeleid............................................... 16 2.3. Algemene bepalingen........................................................................ 17 3. Identificatie en inventarisatie van gronden..................................... 19 3.1. Grondeninformatieregister............................................................... 19 3.2. Aanvragen van bodemattest of specifieke informatie uit het grondeninformatieregister ............................................................... 20 3.3. Toegang tot het grondeninformatieregister via e-loket en webtoepassing ................................................................................... 22 3.4. Lijst van risico-inrichtingen in VLAREBO en VLAREM II ............... 23 3.5. Gemeentelijke inventaris van risicogronden.................................. 23 3.6. Bodemsaneringsdeskundigen .......................................................... 25 4. Saneringsplicht en -aansprakelijkheid .............................................. 28 4.1. Saneringsplicht voor verontreinigde bodem.................................. 28 4.2. Saneringscriterium ............................................................................ 29 4.3. Saneringsplicht volgens een getrapt systeem................................ 29 4.4. Opdeling van de saneringsplicht ..................................................... 31 4.5. Vrijstelling van saneringsplicht....................................................... 32 4.5.1. Onderscheid in aanpak van exploitantgebruiker en eigenaar.. 32 4.5.2. Nieuwe bodemverontreiniging...................................................... 33 4.5.3. Historische bodemverontreiniging................................................ 34 4.5.4. Gemengde bodemverontreiniging................................................. 34 4.5.5. Kennisvoorwaarde voor vrijstelling van saneringsplicht........... 35 4.5.6. Procedure van de aanvraag ............................................................ 36 4.5.7. Overdracht van vrijstelling van saneringsplicht ......................... 38 4.6. Vermengde bodemverontreiniging.................................................. 39 4.6.1. Definitie ............................................................................................ 39 4.6.2. Aanduiding van de vermengde bodemverontreiniging.............. 40 4.6.3. Verplichting tot gezamenlijke uitvoering..................................... 41 4.6.4. Verdeelsleutel................................................................................... 41 5. Cofinanciering voor bodemsanering ................................................. 44 5.1. Inleiding.............................................................................................. 44 5.2. Basisprincipes..................................................................................... 44 5.3.Doelgroep van de cofinanciering..................................................... 44 5.4. In aanmerking komende bodemverontreinigingen....................... 47 5.5. In aanmerking komende kosten ...................................................... 49 5.6. Subsidiepercentage............................................................................ 49 5.7. Procedure van aanvraag en beoordeling......................................... 50 5.8. Uitbetaling van de subsidie.............................................................. 52 5.9. Overdraagbaarheid van het recht op cofinanciering..................... 52 6. Ambtshalve tussenkomst van OVAM ................................................. 54 7. Saneringsaansprakelijkheid bij bodemverontreiniging................. 55 8. Orinterend bodemonderzoek............................................................ 56 8.1. Doel ..................................................................................................... 56 8.2. Verplicht orinterend bodemonderzoek ......................................... 57 8.2.1. Overdracht van een risicogrond .................................................... 58 8.2.2. Onderzoek bij sluiting van een risico-inrichting ......................... 58 8.2.3. Periodieke onderzoeksplicht .......................................................... 59 8.2.4. Onderzoeksplicht bij faillissement................................................ 60 8.2.5. Eenmalige onderzoeksplicht bij bepaalde mede-eigendommen 61 8.2.6. Onderzoeksplicht voor GPBV-activiteiten..................................... 61 8.2.7. Onderzoeksplicht bij aanwijzingen van een ernstige bodemverontreiniging ................................................................. 62 8.2.8. Onderzoeksplicht 2027 ................................................................... 63 8.2.9. Uitzonderingsregeling bij bestaand orinterend bodemonderzoek................................................................................ 64 9. Beschrijvend bodemonderzoek .......................................................... 66 9.1. Doel en inhoud van het beschrijvend bodemonderzoek .............. 66 9.2. Gefaseerde aanpak............................................................................. 67 9.3. Orinterend en beschrijvend bodemonderzoek gelijktijdig uitvoeren.................................................................................................. 68 10. Bodemsanering...................................................................................... 69 10.1. Bodemsaneringsproject en beperkt bodemsaneringsproject....... 69 10.1.1. Doel van het bodemsaneringsproject ........................................... 69 10.1.2. Beperkt bodemsaneringsproject.................................................... 72 10.2. Bodemsaneringswerken.................................................................... 72 10.2.1. Uitvoering bodemsaneringswerken.............................................. 72 10.2.2. Procedure voor aanvullingen of wijzigingen tijdens bodemsaneringswerken ............................................................................. 73 10.3. Eindverklaring.................................................................................... 75 10.3.1. Eindevaluatieonderzoek ................................................................. 75 10.3.2. Eindverklaring ................................................................................. 75 11. Andere maatregelen voor de aanpak van bodemverontreiniging 76 11.1. Veiligheidsmaatregelen..................................................................... 76 11.2. Voorzorgsmaatregelen ...................................................................... 76 11.3. Nazorg................................................................................................. 77 11.4. Gebruiks- en bestemmingsbeperkingen ......................................... 77 11.5. Schadegevallen................................................................................... 77 11.6. Risicobeheer ....................................................................................... 78 12. Bodemsaneringsorganisaties sectorale fondsen.......................... 80 12.1. Doel ..................................................................................................... 80 12.2. Bodemsaneringsorganisaties............................................................ 80 12.3. Subsidies ............................................................................................. 82 13. Vrijwillige bodemsanering.................................................................. 83 14. Overdracht van gronden...................................................................... 84 15. Onteigening van gronden .................................................................... 85 15.1. Schrapping van de onderzoeksplicht .............................................. 85 15.2. Onteigeningsvergoeding................................................................... 85 16. Sluiting van een risico-inrichting ....................................................... 87 17. Faillissement .......................................................................................... 88 18. Onderzoek en sanering van waterbodems....................................... 89 18.1. Integraal waterbeleid........................................................................ 89 18.2. Waterbodemonderzoek..................................................................... 89 18.3. Sanering volgens prioriteiten........................................................... 90 19. Grondverzet ........................................................................................... 92 20. Vaststellen van sites met potentile bodemverontreiniging...... 93 20.1. Siteregeling......................................................................................... 93 20.2. Vaststelling van een site ................................................................... 93 20.3. Saneringsplicht bij een site .............................................................. 94 21. Beroepsprocedures ............................................................................... 95 22. Ambtshalve tussenkomst..................................................................... 96 22.1. Optreden na vrijstelling van saneringsplicht................................. 96 22.2. Optreden na in gebreke blijven van de saneringsplichtige .......... 96 22.3. Dwangmaatregelen ........................................................................... 97 23. Bodembescherming .............................................................................. 98 23.1. Algemene doelstelling....................................................................... 98 23.2. Bodembedreigingen........................................................................... 98 23.3. Beschermingsmaatregelen ............................................................... 99 23.4. Instrumenten ter bescherming van de bodem .............................. 100 24. Overgangsbepalingen........................................................................... 101 DEEL II. Overdracht van gronden ..................................................... 103 1. Wat is een overdracht van een grond.............................................. 103 2. Wie is overdrager................................................................................ 106 3. Wat is de overdrachtsprocedure volgens het Bodemdecreet...... 107 3.1. Wanneer is er sprake van een risicogrond.................................... 107 3.2. Welke verplichtingen zijn er bij overdracht van een niet-risicogrond................................................................................................. 109 3.3. Welke verplichtingen zijn er bij overdracht van een risicogrond................................................................................................. 110 3.4. Is de melding van overdracht nog nodig ...................................... 112 4. Welke afwijkingen zijn er mogelijk op de normale overdrachtsprocedure ...................................................................... 113 4.1. Hoe versneld overdragen................................................................ 113 4.1.1. Overdracht na een beschrijvend bodemonderzoek..................... 113 4.1.2. Overdracht na schikking met de Vlaamse Regering.................... 114 4.1.3. Openbare verkoop ........................................................................... 115 4.2. Welke afwijkingen zijn mogelijk voor de omvang van het onderzoek .........................................................................................117 4.2.1. Exploitatieonderzoek ...................................................................... 117 4.2.2. SitesWoonzones.............................................................................. 117 4.2.3. Overdracht delen kadastrale percelen........................................... 119 5. Wanneer kan een overdracht nietig verklaard worden ............... 122 5.1. Nietigheid door afwezigheid van het bodemattest....................... 122 5.2. Nietigheid door het niet volgen van de bijzondere overdrachtsprocedure............................................................................................ 123 6. Bodemattesten....................................................................................... 124 6.1. Enkele praktische vragen in verband met het bodemattest ........ 124 6.1.1. Wanneer levert de OVAM een ambtshalve bodemattest A-attest af ................................................................................. 124 6.1.2. Wanneer vraag ik zelf een bodemattest aan.............................. 125 6.1.3. Hoe vraag ik een bodemattest aan.............................................. 125 6.1.4. Wat kost een bodemattest en wat als ik regelmatig attesten aanvraag......................................................................................... 126 6.1.5. Hoe lang is de beoordelings- en afleveringstermijn.................. 127 6.1.6. Hoe lang is een bodemattest geldig............................................ 128 6.1.7. Wanneer moet het bodemattest voorhanden zijn..................... 128 6.1.8. Wat bedoelt men met de inhoud van het bodemattest opnemen in de overeenkomstakte.................................................... 129 6.2. Welke soorten bodemattesten zijn er ........................................... 129 6.3. Hoe is een bodemattest opgebouwd............................................. 130 6.3.1. Kadastrale gegevens........................................................................ 130 6.3.2. Inhoud van het bodemattest.......................................................... 130 6.4. Is het bodemattest geldig voor overdracht .................................. 131 6.4.1. De grond is een niet-risicogrond ................................................... 131 6.4.2. Risicogrond attest voor een volledig kadastraal perceel......... 132 6.4.3. Risicogrond attest met uitspraak over een deel van een kadastraal perceel................................................................................ 132 7. Orinterend bodemonderzoek OBO................................................. 133 7.1. Wat is een orinterend bodemonderzoek..................................... 133 7.2. Hoe lang is een orinterend bodemonderzoek geldig................. 133 7.2.1. Geen exploitatie van risico-inrichtingen RI sinds het vorige OBO.................................................................................................... 134 7.2.2. Wel risico-inrichtingen sinds het vorige OBO .............................. 135 7.3. Wat kost een orinterend bodemonderzoek................................. 135 8. Beschrijvend bodemonderzoek BBO................................................ 137 8.1. Wat is een beschrijvend bodemonderzoek ................................... 137 8.2. Hoe lang is een beschrijvend bodemonderzoek geldig............... 137 8.3. Wat kost de opmaak van een beschrijvend bodemonderzoek ... 137 9. Saneringsplicht bij overdracht ........................................................... 139 9.1. Statuut Onschuld ............................................................................. 139 9.2. Andere vormen van vrijstelling ....................................................... 139 9.2.1. Verspreiding ..................................................................................... 139 9.2.2. Aanwezigheid van een exploitant of gebruiker........................... 140 9.3. Is de vrijstelling overdraagbaar ..................................................... 141 9.3.1. naar de verwerver.................................................................... 141 9.3.2. naar de erfgenamen................................................................. 141 9.4. Wat gebeurt er na vrijstelling saneringsplicht .......................... 142 10. Verbintenis en financile zekerheid .................................................. 143 10.1. Wat is een verbintenis..................................................................... 143 10.2. Wat is een financile zekerheid...................................................... 144 10.3. Hoe loopt de procedure van verbintenis en financile zekerheid.................................................................................................... 145 10.4. Wat als de verwerver verplichtingen wil overnemen................. 147 11. Bijkomende informatie en contact..................................................... 148 Deel III. Regeling grondverzet Gebruik van uitgegraven bodem 149 1. Inleiding.................................................................................................. 149 2. Definities ................................................................................................ 151 2.1. Verdachte grond................................................................................. 151 2.2. Bouwkundig bodemgebruik en vormvast product........................ 152 2.3. Kadastrale werkzone......................................................................... 154 2.4. Zone voor gebruik ter plaatse.......................................................... 155 2.5. Andere begrippen .............................................................................. 156 3. Toepassingsgebied................................................................................ 157 4. Voorwaarden voor het gebruik van uitgegraven bodem............... 159 4.1. Mengverbod ....................................................................................... 159 4.2. Gebruik van uitgegraven bodem als bodem .................................. 159 4.2.1. Algemeen gebruik ........................................................................... 159 4.2.2. Gebruik binnen een kadastrale werkzone.................................... 164 4.2.3. Gebruik binnen een zone voor gebruik ter plaatse..................... 165 4.3. Gebruik voor bouwkundig bodemgebruik of in een vormvast product................................................................................................ 166 4.3.1. Algemeen gebruik ........................................................................... 166 4.3.2. Gebruik binnen een kadastrale werkzone.................................... 168 4.4. Samenvatting van de gebruiksmogelijkheden............................... 168 5. Traceerbaarheidsprocedure................................................................ 171 5.1. Inleiding.............................................................................................. 171 5.2. Actoren en hun verantwoordelijkheid ............................................ 172 5.3. Algemene bepalingen........................................................................ 173 5.3.1. Noodzakelijke documenten ............................................................ 173 5.3.2. Documenten in het kader van het grondverzet........................... 175 5.3.3. Administratieve procedure voor het grondverzet ....................... 177 6. Erkenning van bodembeheerorganisatie, tussentijdse opslag-plaats of grondreinigingscentrum ..................................................... 178 7. Vervoerdocumenten bij grondverzet ................................................ 179 7.1. Uitgraving groter dan 250 m of uitgraving op een verdachte grond................................................................................................... 179 7.2. Uitgraving kleiner dan 250 m op een niet-verdachte grond....... 179 7.3. Vervoer van verontreinigde bodem................................................. 179 7.4. Transport van bodem naar het buitenland .................................... 180 7.5. Aanvoer van bodem uit het buitenland .......................................... 180 7.6. Transport van bodem naar een ander gewest ............................... 180 7.7. Aanvoer van bodem uit een ander gewest..................................... 181 8. Standaardprocedures en codes van goede praktijk........................ 182 8.1. Code van goede praktijk afbakenen kadastrale werkzone ........... 182 8.2. Code van goede praktijk afbakenen voor zone gebruik ter plaatse.........183 8.3. Code van goede praktijk gebruik van uitgegraven bodem binnen een kadastrale werkzone.................................................................. 183 8.4. Code van goede praktijk gebruik van uitgegraven bodem binnen een zone voor gebruik ter plaatse................................................... 184 8.5. Standaardprocedure studie ontvangende grond............................ 184 8.6. Standaardprocedure technisch verslag ........................................... 185 9. Toekomstige ontwikkelingen.............................................................. 187